ساز سه تار چیست؟
سه تار از سازهای زهی مضرابی ( زخمه ای ) مقید است که در ساخت آن از چوب فلز و زه یا نخ نایلون استفاده می‌شود. ساز سه تار را از خانواده ی تنبور دانسته اند و امروزه در مقایسه به تار نزدیک تر است و معمولا نوازندگان تار با نواختن سه تار نیز آشنا هستند.
این ساز را در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پا قرار می دهند به نحوی که دسته آن در طرف چپ و کاسه در طرف راست نوازنده قرار میگیرد. نوازنده سر انگشت های دست چپ را در طول دسته روی دستان ها حرکت می‌دهد و با ناخن انگشت سبابه‌ی دست راست به سیم ها زخمه می‌زند. سه تار را به علت سبکی وزن ایستاده هم میتوان نواخت.
اجزای تشکیل دهنده ساز سه تار
کاسه طنینی سه تار
کاسه گلابی شکل و از جنس چوب است و روی دهانه ی آن صفحه چوبی قرار دارد. کاسه را گاه یک تکه و گاه از ترک های به هم متصل شده‌ی چوب می سازند و به منظور زیبایی با صدف یا استخوان بر روی آن نصب میکنند.
صفحه ی رو سه تار
صفحه ی روی سه تار از جنس چوب است و معمولا سوراخ های کوچکی روی آن ایجاد میکنند که خروج صدا را از کاسه طنینی ممکن می سازد.
خرک سه تار
خرک نیز از جنس چوب و به طول تقریبی ۴ سانتی متر و ارتفاع تقریبی 7 میلی متر است و سطح زیرین مسطح آن بر روی صفحه قرار میگیرد . روی خرک شیارهای کم عمقی ایجاد میکنند که سیم ها از روی آنها عبور میکنند و از هم جدا نگه داشته میشوند.
دسته سه تار
دسته ی سه تار در مقایسه با کاسه ی آن باریک تر است و به صورت لوله ای تو پر به قطر تقریبی 5/2 و طول 45 تا 50 سانتی متر از چوب ساخته می‌شود. روی دسته (که انگشت گذاری می شود ) مسطح و پشت آن نیم دایره است و دستان ها در طول دسته بندی میشوند . دسته ساز سه تار را از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سر پنجه متصل است. گاه برای زیبایی تزییناتی با استخوان در طول دسته صورت میگیرد.
سرپنجه سه تار
سرپنجه در ابتدای طول دسته و از جنس چوب است که چهار عدد گوشی دوبه دو در طرفین آن قرار گرفته اند. گاه داخل سر پنجه را به طرف بیرون خالی می کنند و سیم های تار بسته می شوند . گاه نیز ممکن است سرپنجه در ادامه ی دسته ی تو پر ساخته شود. دراین صورت سیم ها به طرف بیرون سرپنجه به دور گوشی ها بسته می شوند.
گوشی ها سه تار
گوشی های ساز سه تار از جنس چوب به صورت میخ سر پهن ساخته میشوند. انتهای گوشی که باریک تر است در قسمت تو پر چوب سردنجه فرو میرود و قسمت پهن گوشی که هنگام کوک کردن ساز در دست چپ و راست گردانده می‌شود بیرون از سرپنجه است و سیم ها به دور انتهای باریک آن پیچیده میشوند.
در این صورت بین دسته و سرپنجه چند میلی متر بالا تر از شیطانک زهی از جنس دستان ها چند دور روی سیم ها می‌بندند تا از جابه‌جا شدن آنها روی شیطانک جلوگیری شود. همانطور که گفته شد در ساخت بعضی سه تار ها توی جعبه‌ی سرپنجه را خالی میکنند و مثل تار سک سر وتر را به انتهای گوشی که در جعبه‌ی سرپنجه قرار دارد متصل میکنند.
شیطانک سه تار
قطعه چوب باریک و کم ارتفاعی است به عرض دسته و ارتفاع 4 میلی متر با شیارهای کم عمق که بین دسته و سر پنجه قرار دارد و سیم ها هر یک از درون یکی از شیارها می‌گذرند و به طرف گوشی می‌روند.
دستان سه تار
دستان بندی سه تار درست مثل تار و جنس دستان ها از زه یا نایلون است. سه تار نیز معمولا 28 دستان دارد که در گروه های چهار تایی و سه تایی بسته میشوند.
سیم گیر سه تار
قطعه ای ست کوچک از جنس چوب و گاه استخوان که در انتهای بدنه کاسه نصب می‌شود و گره سیم ها به شیار های روی آن می‌افتد.
تعداد و جنس سیم های سه تار
سه دار دارای 4 سیم فلزی با ضخامت مختلف است . می گویند سیم چهارم ( بم ) را درویشی سه تار نواز به نام مشتاق علیشاه به آن اضافه کرده است و نوازندگان قدیمی این سیم را به نام مشتاق می شناسند.
وسعت صدایی سه تار
وسعت معمول صدای سه تار نزدیک به سه اکتاو است.
کوک سیم ها
کوک سیم ها برای نواختن مقام های موسیقی ملی می تواند متغیر باشد به ویژه سیم های سوم و چهارم.
کلید نت نویسی
نت نویسی سه تار با کلید ل خط دوم حامل است.
مضراب (نحوه نواختن)
سه تار را با ناخن انگشنت سبابه ی دست راست مینوازند. گاه از ناخن مصنوعی و یا حلقه ای که زایده ای از جنس شاخ یا نایلون درون آن قرار دارد و در انگشت سبابه قرار میگیرد نیز استفاده می شود.
آموزش ساز سه تار در آموزشگاه موسیقی رامشگران
در آکادمی موسیقی رامشرگان زیر نظر استاد پویا خسروی متولد ۱۳۶۸که آموزش موسیقی را از سال ۱۳۷۹ زیر نظر بهرام ساعد، جهانشاه صارمی، نیما نادری، استاد حسین علیزاده آغاز کرد می‌توانید نحوه نواختن ساز سه تار رو زیر نظر این استاد سرشناس فرا بگیرید در محدوه شهریار و اندیشه.
“چهت هماهنگی با شماره زیر تماس بگیرید”
بدون دیدگاه