ساز تنبک چیست؟
تمبک از ساز های کوبه ای است که اصطلاحا به آن ضرب هم گفته می شود. این ساز را از چوب درخت گردو، افرا یا توت به صورت یک تکه، در دو قسمت «تنه»،حجیم تر و «نفیر»، باریک تر در اندازه های متفاوت ساخته می شود. طول تمبک از دهانه ی بزگ دهانه ی کوچک معمولا 44 سانتی متر است. اغلب اندازه ی تمبکی که در اکستر به کار می رود بزرگ تر و برای تک نوازی کوچک تر است.
نحوه گرفتن تنبک
هنگام نوازندگی، تمبک را افقی به صورتی که دهانه ی بزرگ تر رو به بیرون باشد روی ران پای چپ می گذارند و با دو دست بر پوست ضربه می زنند.
آشنایی با اجزای تشکیل دهنده ساز تنبک
دهانه ی بزرگ ساز تنبک
قطر دهانه ی بزرگ تنبک که روی آن پوسته کشیده می‌شود، در تمبک ارکستر، از بیرن 32 و از داخل 27 و ضخامت جدار آن « 2/5 سانتی متر است پس از نازک کردن لبه ی چوب نزدیک به پوست، این ضخامت به 2 میلی متر می‌رسد. در تمبک نوازی، قطر دهانه ی بزرگ از بیرون 22 و از داخل 18 سانتی متر است. دهانه ی بزرگ باید کاملا دایره باشد تا صدا در تمام نقاط کناره یکسان باشد.
تنه ساز تنبک
تنه به قسمت حجیم تر تمبک گفته می‌شود که طول آن در تمبک ارکستر حدود 28 و در تمبک تک نوازی 18 سانتی متر و تا حدی محدب است و در عرض آن شیار (عاج) هایی ایجاد می‌شوند که از لغزیدن تمبک هنگام نواختن جلوگیری می‌کنند. گاه هنگام نوازندگی با کشیدن ناخن یا حلقه انگشتر روی این شیار ها صدای خاصی ایجاد می‌شود که مورد استفاده ی نوازندگان ماهر قرار می‌گیرد. این شیار ها را وقتی می‌توان ایجاد کرد که روی تنه با خاتم کاری و یا تزئینات دیگری پوشیده نشده باشد.
نفیر ساز تنبک
نفیر یا گلو به قسمت باریک تر تمبک، بین تنه و دهانه ی کوچک می‌گویند که طول آن « از تنه تا دهانه ی کوچک حدود26 و قطر بیرونی آن حدود 18 سانتی متر است. تراش نفیر از بیرون، استوانه ای شکل و از داخل، مخروطی (شیپوری) است و دهانه ی کوچک تر شیپور به تنه متصل است.
دهانه ی کوچک تنبک
دهانه ی کوچک در ادامه ی نفیر قرار دارد که در واقع محل خروج صدای حاصل از ارتعاش پوست توسط ضربه های دو دست است و قطر آن در تمبک ارکستر 22 و در تمبک تکنوازی 18 سانتی متر است.
نت نویسی در ساز تنبک
نت نویسی برای تمبک معمولا روی حامل سه خطی است. به این ترتیب که ناحیه ی مرکزی پوست روی خط اول، ناحیه ی میانی روی خط دوم و ناحیه ی کناره ی پوست تنبک روی خط سوم علامت گذاری می‌شود. در نت نویسی تمبک گاه از حامل هایی با تعداد خطوط متفاوت نیز استفاده شده است.
پوست تنبک
پوست تمبک تک نوازی به علت حجم کوچک تر آن، نازک تر انتخاب می‌شود و برای تمبک ارکستر از پوست ضخیم، کهنه و عمل آمده ی بز یا میش که در تمام نقاط قطر آن کاملا یکسان باشد استفاده می‌شود. پوست را با چسب یا سریش روی لبه بیرونی دهانه ی بزرگ می چسبانند.
ویژگی های دیگر ساز تمبک
- تمبک در اندازه های متفاوتی ساخته می‌شود و به همین دلیل، طول و قطر و دیگر اندازه های آن کاملا مشخص و استاندارد نیست. معمول ترین آنها تمبک تک نوازی در حجم کوچک تر و تمبک گروه نوازی در حجم بزرگ تر است.
- تمبک در همراهی با ساز های دیگر و تک نوازی و گروه نوازی سازه های کوبه ای قابلیت اجرا دارد.
- انواع تمبک، از جمله تمبک زورخانه در حجم بزرگ نیز معمول اند.
- نوشتار تئوری موسیقی در این ساز به خط بین المللی است و علایم قراردادی فراوان و خاصی برای استفاده از انگشت ها و دست ها به کار گرفته می‌شوند که برای اطلاع از آنها می توان به کتاب های آموزش تمبک استاد حسین تهرانی یا استاد محمد اسماعیلی مراجعه کرد.
- در تمبک به علت توانایی اجرایی اصوات مختلف در بم و زیر و حتی استفاده از چوب بدنه، انواع حروف زینت، ریز، تریل و گلیساندو را در کیفیت های متفاوت می‌توان اجرا کرد.
کلاس های موسیقی در آکادمی موسیقی رامشگران
برای جهت مشاوره و اطلاع بیشتر از ساز کمانچه و دیگر ساز ها می‌توانید با ما تماس بگیرد، و همچنین می‌تواند دیگر مقالات سازشناسی آکادمی رامشگران را مطالع کنید با تشکر.
“چهت هماهنگی با شماره زیر تماس بگیرید”
بدون دیدگاه